Bạn đã bao giờ nghe qua những câu nói như “Học, học nữa, học mãi” hay “Có công mài sắt có ngày nên kim” chưa? Đó chính là những câu cổ ngữ quen thuộc, mang đậm triết lý sống của ông cha ta. Vậy cổ ngữ là gì? Hãy cùng tìm hiểu nhé!
Cổ ngữ – Tinh hoa ngôn ngữ Việt qua dòng chảy lịch sử
Cổ ngữ, hay còn gọi là từ cổ, là những từ ngữ được sử dụng phổ biến trong tiếng Việt ở giai đoạn lịch sử trước đây, nay ít được dùng hoặc đã thay đổi nghĩa. Chúng ta có thể bắt gặp cổ ngữ trong các tác phẩm văn học cổ, các câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ…
Ví dụ như:
- Yêu nước: ái quốc (ái: yêu, quốc: nước)
- Sách vở: điển tịch (điển: sách, tịch: ghi chép)
- Quê hương: cố quốc (cố: xưa, cũ; quốc: nước)
Tại sao cổ ngữ lại ít được sử dụng trong tiếng Việt hiện đại?
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự mai một trong sử dụng cổ ngữ, chẳng hạn như:
- Sự du nhập của ngôn ngữ nước ngoài: Quá trình giao lưu văn hóa, tiếp biến với các ngôn ngữ khác khiến tiếng Việt du nhập nhiều từ ngữ mới, thay thế dần cho một số cổ ngữ.
- Sự phát triển của xã hội: Nhu cầu giao tiếp của con người ngày càng đa dạng, đòi hỏi ngôn ngữ phải súc tích, dễ hiểu hơn. Do đó, những từ ngữ cổ mang tính hàn lâm, trừu tượng dần ít được sử dụng.
- Sự thay đổi trong nhận thức: Cách hiểu, cách cảm nhận của con người hiện đại cũng có sự khác biệt so với người xưa, dẫn đến việc sử dụng ngôn ngữ cũng có sự thay đổi theo.
Giá trị của cổ ngữ trong kho tàng ngôn ngữ dân tộc
Mặc dù ít được sử dụng phổ biến trong đời sống hiện đại, nhưng cổ ngữ vẫn giữ một vị trí quan trọng trong kho tàng ngôn ngữ Việt. Nghiên cứu và gìn giữ cổ ngữ là việc làm cần thiết bởi những giá trị to lớn mà nó mang lại:
1. Lưu giữ giá trị lịch sử – văn hóa: Cổ ngữ là “nhân chứng sống” cho dòng chảy lịch sử, văn hóa của dân tộc. Qua đó, ta có thể hiểu hơn về đời sống tinh thần, phong tục tập quán, tư tưởng của cha ông.
2. Bổ sung và làm giàu vốn từ tiếng Việt: Cổ ngữ tuy không được sử dụng thường xuyên nhưng lại mang sắc thái biểu đạt riêng, góp phần làm phong phú thêm ngôn ngữ tiếng Việt.
3. Nâng cao giá trị thẩm mỹ cho văn chương: Sử dụng cổ ngữ một cách khéo léo, hợp lý trong các tác phẩm văn chương sẽ tạo nên âm hưởng cổ kính, trang trọng, góp phần nâng cao giá trị nghệ thuật cho tác phẩm.
Gợi ý ứng dụng cổ ngữ trong đời sống hiện đại
Để gìn giữ và phát huy giá trị của cổ ngữ, chúng ta có thể:
- Tìm hiểu, trau dồi vốn từ cổ: Đọc các tác phẩm văn học cổ, tìm hiểu nghĩa của các từ ngữ cổ để mở rộng vốn hiểu biết của bản thân.
- Sử dụng cổ ngữ trong văn viết: Lồng ghép một cách khéo léo, tinh tế các từ cổ vào trong văn viết để tạo nên sự độc đáo, ấn tượng cho câu văn.
- Truyền bá kiến thức về cổ ngữ: Chia sẻ kiến thức về cổ ngữ cho bạn bè, người thân để lan tỏa tình yêu tiếng Việt, góp phần gìn giữ nét đẹp văn hóa dân tộc.
Cổ ngữ là kho báu vô giá của tiếng Việt. Hãy cùng chung tay gìn giữ và phát huy giá trị của cổ ngữ để thế hệ mai sau có thể hiểu và tự hào về ngôn ngữ của cha ông.
Bạn đã sử dụng cổ ngữ nào trong giao tiếp hằng ngày chưa? Hãy chia sẻ cùng mọi người nhé!